Hồ Sen - Làng Gốm Cổ Kim Lan
Miếu Cả Và Sự Tích thần Cao Biền
Vị thần thờ ở miếu Cả Kim Lan là Cao Biền.Đây là một nhân vật lịch sử khá đặc biệt .Trước nay,dưới con mắt của các sử gia và cả của người dân Việt ,sự đánh giá công trạng của ông không phải lúc nào cũng nhất quán.Sự tích thần Cao Vương
Kể từ trời Nam mở nước,cương vực phân chia,Thánh tổ họ Hồng Bàng trải xem non nước,thấy đất Hoan Châu rộng lớn bèn kiến lập kinh đô,tu tạo cung điện ,cha truyền con nối hưởng phúc dài lâu hơn 2000 năm đêù lấy tôn hiệu là Hùng Vương .Thục An Dương Vương lên ngôi được 5 năm thì Triệu Vũ đến đánh ,chiếm lấy nước này ,5 đời làm vương được 149 năm,rồi lại trải qua các đời Tiền Lý – Hậu Lý .Ngô vương lập nước ,Nam Bắc phân tranh ,nước Việt ta tiếp đó nội thuộc Tuỳ - Đường .Niên hiệu Hàm Thông thứ 6 đời vua Ý Tông ( 865),sai Cao Biền làm đô đốc tướng quân đem binh lính đi đánh Nam Chiếu ,rồi đặt Tĩnh Hãi Quân ở thành Nam Nam ,dùng luôn Cao Biền làm tiết độ sứ .biền thông thiên văn địa lý ,giỏi xem thế đất ,lại kiêm bấm độn yểm bùa ,không gì không thông thạo .Cho đắt thành Đại La ở phía tây sông Lô ,chu vi 30 dặm để ở .từ con song nhỏ theo sông Lô vào sát phía Bắc thành,rồi lại xuôi phía Nam ôm vòng lấy La Thành đến sát xã Hà Liễu ,Huyện Thanh Trì thì hợp với sông Nhuệ.Biền cưỡi thuyền nhẹ thuận dòng vào sông nhỏ,bỗng thấy cụ già râu tóc bạc phơ ,dung mạo kỳ dị đùa tắm giữa sông ,núi cười vui vẻ ,biết là thần nhân nên rất kinh sợ ,bèn đặt sông ấy tên là Tô Lịch .Bấy giờ thiên hạ thái bình ,quốc gia vô sự ,Biền đi thả thuyền trên sông ngắm trăng sáng giữa dòng..lúc tản bộ lên núi bạn cùng đồng không gió mát ,nhàn xem sơn thuỷ,trải khắp non sông. Trên đường qua hương Kim Lan ,huyện Gia Lâm ,phủ Thuận An đạo Kinh Bắc thấy nơi đây địa mạch sông núi hữu tình ,hình dạng như chiếc ghế ngọc ,mà nhân dân phong tục thuần hậu ,nhà nhà sung túc nên có ý muốn lưu lại nơi đây ,bèn sai 2 bề tôi là Trạc và chử xây dựng nhà ở ,cùng dân cày cấy ,phát triển nông trang lấy lợi trừ hại ,dạy bảo thuần phong mỹ tục ,người người đều yêu kính đội ơn .Sau Cao Vương về Bắc Quốc ,dân làng tưởng nhớ công đức bèn tô vẽ hình tượng lập miếu để thờ ,luôn được linh ứng .Trải qua các triều,Đinh-Lê-Lý–Trần đều gia tặng là: khai sáng hộ quốc cứu dân,phong làm Phúc Thần hương hoả thờ cúng .Lại ban cho 2 kỳ xuân thu quốc tế,lễ phẩm được dùng tam sinh (bò dê lợn) sai dân phụng thờ,tốt đẹp thay!
Theo lời kết trong bản Cao Vương thần sự tích:
“sau Cao Vương về Bắc Quốc,dân làng tưởng nhớ công đức tô vẽ hình tượng lập miếu để thờ.”Như vậy Miếu Cả Kim Lan được khởi dựng vào cuối thế kỷ thứ IX ,trên một gò đất cao hơn 3m,ngày từ khi Cao Biền còn sống .
Đầu thế kỷ thứ XX ,miếu rơi vào cảnh sập sệ,tường đổ ngói xô,dân làng thấy ghạch nát nền và ngói miếu Cả giống như ghạch ngói trong hoàng Thành thăng Long ,sau đó dân làng chuyển miếu Cả về xóm Bến ,cách miếu cũ khoảng 500m .Miếu được xây dựng 5 gian ,lợp ngói ,khuôn viên đền rộng 1 mẫu 1 xào 9 thước ,có nhiều cây cổ thụ,trong đó có 3 cây gạo ,đường kính 1m.Hậu cung miếu đặt tượng Cao Biền bằng đá ,nặng khoảng 500kg .tượng tạc ở tư thế ngồi ,đầu đội mũ trụ ,mặc áo thêu hình rồng .Toà tiền tế có nhiều đồ tế khí như hương án ,hoành phi câu đối ,kiệu và voi to sơn đen.Khoảng năm 1963 miếu bị dỡ .Tượng Cao Biền được 8 người khiêng đưa về đầu hồi bên phải toà tiền đường của ngôi chùa làng.Gần đâu dân làng còn tìm thấy ở vườn chùa một phù hưogn cỡ lớn ,ở mặt trước. của phù hương đắp nổi hình 2 con long mã ,có 4 móng chân ngựa ,ở lưng ngựa có hình bát quái ,thân ngựa có vẩy,đầu ngựa biến thành đầu rồng .Chính giữa phù hưogn có hình hổ phù ,bên trên là hình chim phượng .
Dưới mặt hổ phù có hình ô vuông khắc 2 chữ “Trung Doanh “ phía trên hình sóng nước có 2 chữ “Ngũ Linh “ Phù hương này trước đặt trước tượng Cao Biền tại miếu Cả.
Năm 2000 khi đất bãi Kim Lan bị lở ,tại vị trí miếu Cả trước đây đã để lộ nền móng bằng sỏi lèn đất giống như móng kiến trúc của đời Trần ở bên ngoài móng phía bờ sông ,thấy có giếng thơi đường kính 1m quanh thành xếp các loại bao nung ,giống như giếng nước ở Thiên Trường ,Tức Mặc tỉnh Nam Định ,đất phát tích của vương Triều Trần .Ngoài ra tại nền móng miếu còn được nát ghạch nung vuông 50cm dày 10cm ,bề mặt có hoa cúc nổi ,giống như ghạch nát cung điện trong Hoàng Thành thăng Long .
Miếu cả có 7 giáp trong nom thờ phụng :
Đoài Tả Đoài Hữu,Lựa Đoài ,Yên Đoaì ,Bến Trung,Lựa Trung,Yên Lạc.
Comments