Làng Gốm Kim Lan trong thời kỳ Cao Biền từ năm 821 đến 887 thật sự có sự phát triển đáng kể. Trong thời gian này, làng gốm Kim Lan trở thành một trung tâm sản xuất gốm sứ quan trọng của Kinh Thành Thăng Long và khu vực.
Với hơn 1000 năm tồn tại, làng gốm Kim Lan đã truyền lại và phát triển các kỹ thuật chế tác gốm sứ truyền thống từ thế hệ này sang thế hệ khác. Nghệ nhân tại làng đã giữ gìn và truyền bá những bí quyết sản xuất gốm sứ độc đáo của Kim Lan qua các thời kỳ lịch sử.
Gốm sứ Kim Lan nổi tiếng với các thiết kế độc đáo và chất liệu cao cấp. Các sản phẩm gốm sứ như chén, đĩa, bát, ấm trà và các vật trang trí khác được tạo ra bằng kỹ thuật thủ công tinh xảo và mang trong mình vẻ đẹp đặc trưng của làng gốm Kim Lan.
Làng Gốm Kim Lan không chỉ là một điểm đến thú vị để khám phá và mua sắm các sản phẩm gốm sứ đẹp mắt, mà còn là một nơi lý tưởng để tìm hiểu về lịch sử và văn hóa gốm sứ của Việt Nam. Du khách có thể thăm quan các xưởng gốm truyền thống, tham gia vào quá trình sản xuất và thậm chí tự tay tạo ra những tác phẩm gốm sứ độc đáo của riêng mình.
Làng gốm Kim Lan (Gia Lâm, Hà Nội) tổ chức lễ khánh thành Bảo tàng gốm cổ Kim Lan vào ngày 20 tháng 03 năm 2012, một dự án được tiến sĩ Nishimura Masanari tận tâm thực hiện. Ông Nishimura, một nhà khảo cổ học giàu kinh nghiệm, đã nghiên cứu và khám phá những bí mật của làng gốm này trong suốt hơn 10 năm.
Câu chuyện bắt đầu từ ông Hồng, một lão nhiệt gốm hơn 87 tuổi, đã nghỉ hưu sau khi làm việc trong ngành gốm suốt đời. Ông Hồng từng tìm thấy nhiều mảnh gốm cổ trên bờ sông và đem về nhà. Khi ông ghép những mảnh này lại với nhau, ông nhận ra rằng chúng có cùng độ dày và hoa văn. Điều này khiến ông và những người bạn trong làng nhận ra tầm quan trọng của các hiện vật cổ đại này.
Sự hợp tác giữa cộng đồng và các nhà khảo cổ học đã mang lại nhiều kết quả đáng ngạc nhiên. Năm 2000, ông Hồng và các cộng sự gửi thông tin về những mảnh gốm tìm thấy tới Viện khảo cổ học và Bảo tàng Lịch sử. Sự phát hiện này khiến các nhà nghiên cứu kinh ngạc, vì làng gốm Kim Lan đã tồn tại và sản xuất gốm trong suốt 10 thế kỷ từ thế kỷ 8 đến thế kỷ 18.
Tiến sĩ Nishimura đã đến làng gốm và gặp ông Hồng, một người đam mê gốm và có kiến thức sâu về nghề. Hai người nhanh chóng thành bạn và bắt đầu khám phá lịch sử và nghề gốm cổ của làng. Đó cũng là lúc ông Nishimura nhận ra tầm quan trọng của việc tạo ra một phòng lưu trữ hoặc bảo tàng để bảo tồn và trưng bày những hiện vật quý giá này.
Nhờ sự hỗ trợ từ Nhật Bản, dự án Bảo tàng Thảo cổ Kim Lan đã hoàn thành. Bảo tàng này trưng bày các hiện vật mà các nhà khảo cổ học chuyên nghiệp đã khai quật, cùng với những hiện vật mà ông Hồng và những người dân trong làng tìm thấy. Ông Hồng chia sẻ rằng ông muốn tặng các hiện vật này cho bảo tàng, nhằm kỷ niệm và ghi nhớ công việc của tổ tiên, đồng thời khuyến khích các thế hệ sau hiểu và trân trọng nghề gốm truyền thống.
Dự án khảo cổ học Cộng đồng thường xây dựng phòng lưu trữ hoặc bảo tàng tại địa phương. Trung tâm nghiên cứu kinh thành do tiến sĩ Nishimura quản lý đã tìm nguồn tài trợ từ Nhật Bản để xây dựng Bảo tàng Thảo cổ Kim Lan. Hiện nay, bảo tàng đã hoàn thành và trưng bày những hiện vật quý giá, từ gốm xây dựng thời Cao Biền,thời lý, Trần Niên Đại Hoàng thế kỷ 14 đến đồ gốm hoa lan cao cấp,đến thế kỷ 18 với chiếc Phù Hương khắc Ngũ Linh thờ Cao Biền,đây là đoạn đã cạn kiệt đất sét trắng,người dân đã phải sử dụng đất làm chum vại và kết hợp với đất sét trắng làm chiếc Phù Hương này để thờ Cao vương,như lời cảm ơn Cao Vương đã dạy nghề cho người dân,đây cũng là ''cái kết thúc của nghề gốm ''.Bạn có thể xem Video từ phút thứ 23 đến phút 29,cụ Hồng nói về Bát Đàn và Phù Hương nhé .
Câu chuyện về làng gốm Kim Lan chứng tỏ rằng khảo cổ học Cộng đồng không chỉ là công việc của các nhà nghiên cứu chuyên nghiệp. Người dân địa phương cũng có thể đóng góp vào việc khám phá và bảo tồn di sản văn hóa của mình. Lễ khánh thành bảo tàng là một bước tiến quan trọng đánh dấu sự thành công của dự án khảo cổ học Cộng đồng tại Việt Nam và chứng minh rằng người dân Việt Nam có thể hoàn toàn thực hiện công việc khảo cổ học một cách tuyệt vời.
Phó giáo sư tiến sĩ Nguyễn Giang Hải, phó Viện trưởng Viện khảo cổ học, cho biết mặc dù có một số người nghi ngại về việc xây dựng khảo cổ học Cộng đồng ở Việt Nam, nhưng làng gốm Kim Lan đã chứng minh rằng dân trí và sự tự giác của người dân Việt Nam không hề thấp. Bảo tàng khảo cổ Kim Lan là một thành công đầu tiên của dự án khảo cổ học Cộng đồng tại đất nước này.
Qua câu chuyện này, chúng ta thấy rằng sự kết hợp giữa các nhà khảo cổ học và cộng đồng địa phương,
tại làng gốm Kim Lan đã mang lại những thành tựu đáng kể. Công trình bảo tàng không chỉ là nơi lưu giữ và trưng bày các hiện vật quý giá, mà còn trở thành một điểm đến thu hút du khách và những người yêu thích khảo cổ học.
Sự thành công của dự án khảo cổ học Cộng đồng ở làng gốm Kim Lan đã khơi nguồn cảm hứng và tạo động lực cho nhiều cộng đồng khác trên khắp Việt Nam. Những người dân trong các khu vực khác cũng bắt đầu nhận thức được giá trị của di sản văn hóa và quyết tâm tham gia vào công tác khảo cổ.
Tiến sĩ Nishimura Masanari đã chia sẻ rằng mối duyên khảo cổ đã đưa ông đến với làng gốm Kim Lan và gặp gỡ ông Hồng - một người đam mê gốm. Qua sự giao lưu và hợp tác, ông Nishimura đã không chỉ tìm hiểu sâu về lịch sử và nghề gốm của làng, mà còn nhận thấy sức mạnh của sự đoàn kết và tình yêu quê hương.
Dự án khảo cổ học Cộng đồng không chỉ mang lại những kiến thức mới mẻ và những khám phá đáng ngạc nhiên, mà còn góp phần thắt chặt tình cảm của cộng đồng và đẩy mạnh phát triển du lịch văn hóa. Nó đã tạo ra một sức lan tỏa tích cực, khơi nguồn niềm tự hào về truyền thống văn hóa và giúp địa phương phát triển bền vững.
Không chỉ là một người góp phần đánh thức đất Kim Lan, ông Nishimura Masanari còn trở thành một câu chuyện đáng khâm phục và cảm hứng cho những người khác. Sự đam mê và nỗ lực của ông đã chứng minh rằng khảo cổ học không chỉ là công việc của các nhà nghiên cứu chuyên nghiệp, mà còn là trách nhiệm và sứ mệnh của mỗi người dân trong xây dựng và bảo tồn di sản văn hóa của đất nước.
Trên hành trình khảo cổ học Cộng đồng,người ta không chỉ khám phá được những mảnh gốm cổ quý giá và tìm hiểu về lịch sử của làng gốm Kim Lan, mà còn thấy rõ tình yêu và niềm tự hào của cộng đồng đối với di sản văn hóa của mình. Người dân đã tổ chức các hoạt động khảo cổ, góp phần bảo tồn và phát triển di sản văn hóa trong lòng làng.
Điều đáng kể là sự tương tác chặt chẽ giữa các nhà khảo cổ học chuyên nghiệp và người dân địa phương. Những nhà nghiên cứu không chỉ truyền đạt kiến thức và phương pháp khảo cổ học cho cộng đồng, mà còn học hỏi từ kinh nghiệm và truyền thống của người dân. Điều này đã tạo nên một môi trường học tập và trao đổi tri thức đa chiều, đồng thời thúc đẩy sự phát triển và cập nhật kiến thức khảo cổ học ở cả hai phía.
Qua những thành công đạt được tại làng gốm Kim Lan, dự án khảo cổ học Cộng đồng đã trở thành một mô hình tiêu biểu và được lan rộng ra các địa phương khác trên cả nước. Những cộng đồng khác đã nhận ra giá trị của di sản văn hóa và khả năng của mình trong việc bảo tồn và phát triển nó.
Dự án đã thúc đẩy sự đoàn kết, gắn kết giữa các thành viên trong cộng đồng và tạo nên một tinh thần hợp tác tích cực. Những người dân trở thành những người gìn giữ và truyền đạt kiến thức về di sản văn hóa cho thế hệ sau. Đồng thời, công tác khảo cổ học Cộng đồng đã góp phần quảng bá và phát triển du lịch văn hóa, mang lại thu nhập và cải thiện cuộc sống cho cộng đồng địa phương.
Với những thành tựu và tinh thần này, dự án khảo cổ học Cộng đồng không chỉ đóng góp vào việc bảo tồn và phát triển di sản văn hóa, mà còn lan tỏa những giá trị văn hóa đặc trưng và tạo nên một sự tương tác tích cực giữ các cộng đồng và nhà khảo cổ học. Điều này cũng tạo ra những cơ hội hợp tác và trao đổi văn hóa giữa các địa phương, góp phần vào sự đa dạng và thịnh vượng của văn hóa Việt Nam.
Từ thành công tại làng gốm Kim Lan, dự án khảo cổ học Cộng đồng đã mở ra một tương lai sáng rực cho việc bảo tồn và phát triển di sản văn hóa ở nước ta. Các cộng đồng địa phương càng nhận thức được giá trị và tiềm năng của di sản văn hóa, càng đồng lòng hợp tác và đóng góp vào quá trình này.
Qua việc học tập, nghiên cứu và truyền đạt tri thức về khảo cổ học, cộng đồng đã trở thành nguồn lực quan trọng trong việc bảo tồn và phát triển di sản. Các hoạt động khảo cổ học Cộng đồng không chỉ mang lại kiến thức và hiểu biết về lịch sử và văn hóa, mà còn góp phần vào việc tạo ra một tinh thần tự hào và định hình nhận thức văn hóa cho người dân.
Với sự hỗ trợ và chia sẻ kiến thức từ các nhà khảo cổ học chuyên nghiệp, cộng đồng đã trở thành những nhà nghiên cứu và nhân chứng sống của di sản văn hóa. Những người dân đã thấu hiểu và trân trọng giá trị của di sản, và cống hiến công sức và thời gian của mình để bảo tồn và phát triển nó.
Bên cạnh đó, dự án khảo cổ học Cộng đồng cũng đã tạo ra những liên kết và mối quan hệ đáng quý giữa cộng đồng địa phương và các tổ chức, viện nghiên cứu, và chính quyền địa phương. Sự đồng lòng và hợp tác giữa các bên đã tạo ra một mô hình bền vững và mang lại lợi ích cho cả cộng đồng và di sản văn hóa.
Trên hết, dự án khảo cổ học Cộng đồng đã chứng minh rằng khảo cổ học không chỉ là công việc của các nhà nghiên cứu chuyên nghiệp, mà còn là trách thức tham gia và góp phần vào việc bảo tồn di sản văn hóa. Bằng cách khám phá và khai quật những di tích, đồ vật cổ, và khám phá những câu chuyện đằng sau chúng, cộng đồng có thể tham gia vào quá trình khôi phục và bảo tồn di sản văn hóa.
Với tinh thần này, dự án khảo cổ học Cộng đồng tạo ra một môi trường cộng đồng phát triển, nơi mà mọi người có thể chia sẻ kiến thức, kỹ năng và truyền thụ những giá trị văn hóa cho thế hệ trẻ. Qua các hoạt động giáo dục và truyền thông, cộng đồng có thể lan tỏa những giá trị văn hóa và khuyến khích sự quan tâm và tham gia của tất cả mọi người.
Bên cạnh việc bảo tồn di sản văn hóa, dự án khảo cổ học Cộng đồng còn có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển bền vững và kinh tế của các địa phương. Nhờ vào việc khai thác và phát huy tiềm năng của di sản văn hóa, cộng đồng có thể tạo ra các sản phẩm và dịch vụ du lịch độc đáo, góp phần vào tăng trưởng kinh tế và cải thiện đời sống của người dân.
Tuy nhiên, để đạt được những thành công này, cộng đồng cần có sự hỗ trợ và đầu tư từ các tổ chức, chính phủ và các cá nhân quan tâm. Việc xây dựng cơ sở hạ tầng, đào tạo và nâng cao năng lực cho cộng đồng, và tạo ra môi trường thuận lợi cho việc phát triển di sản văn hóa là những yếu tố quan trọng trong quá trình này.
Trên tất cả, dự án khảo cổ học Cộng đồng không chỉ đóng góp vào việc bảo tồn và phát triển di sản văn hóa, mà còn tạo ra sự gắn kết và sự tự hào trong cộng đồng. Nó góp phần vào việc xây dựng và duy trì một bản sắc văn hóa độc đáo, đồng thời khơi dậy niềm đam mê và yêu thích.
Nhìn chung, dự án khảo cổ học Cộng đồng đã có những đóng góp vô cùng quan trọng và mang tính chất bền vững trong việc bảo tồn và phát triển di sản văn hóa. Tuy nhiên, hành trình này vẫn còn nhiều thách thức và công việc phía trước.
Để tiếp tục thành công của dự án, cần có sự đồng lòng và sự hợp tác chặt chẽ từ cộng đồng, các nhà nghiên cứu, các nhà quản lý và nhà lãnh đạo địa phương. Cần xây dựng một môi trường cộng đồng mở và đáng tin cậy, nơi mọi người có thể chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm, tạo ra một sức mạnh đoàn kết để bảo vệ và phát triển di sản văn hóa.
Việc đầu tư vào giáo dục và đào tạo là rất quan trọng để tạo ra những chuyên gia và nhà nghiên cứu có năng lực và kiến thức sâu rộng về khảo cổ học và bảo tồn di sản. Đồng thời, cần thiết phải có các chính sách hỗ trợ và khuyến khích, cung cấp nguồn lực và tài trợ cho các hoạt động khảo cổ học và bảo tồn di sản văn hóa.
Ngoài ra, việc tăng cường truyền thông và tạo ra những chương trình giáo dục công chúng sẽ giúp lan tỏa ý thức về giá trị của di sản văn hóa và kích thích sự quan tâm và tham gia của cộng đồng. Qua việc gợi mở niềm đam mê và yêu thích khảo cổ học, chúng ta có thể truyền cảm hứng cho các thế hệ tương lai để tiếp tục công việc bảo tồn và phát triển di sản văn hóa.
Cuối cùng, việc xây dựng một mạng lưới liên kết mạnh mẽ giữa các dự án khảo cổ học Cộng đồng trên toàn quốc và quốc tế là điều cần thiết. Bằng cách chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm và tài nguyên, chúng ta có thể học hỏi và tạo ra những phương pháp và chiến lược tốt hơn trong việc bảo tồn và phát triển di sản văn hóa. Hơn nữa, việc thiết lập các liên kết này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho trao đổi thông tin, nghiên cứu chung, và cùng nhau đưa ra các giải pháp tối ưu hóa cho việc bảo tồn và phát triển di sản văn hóa.
Đồng thời, việc đánh thức ý thức cộng đồng về tầm quan trọng của di sản văn hóa cũng là một nhiệm vụ không thể thiếu. Thông qua các hoạt động giao lưu văn hóa, triển lãm, hội thảo, và các sự kiện đặc biệt khác, chúng ta có thể tạo nên sự tò mò và sự quan tâm đối với di sản văn hóa trong cộng đồng. Điều này giúp thúc đẩy sự tham gia của cộng đồng, từ việc tham gia vào các hoạt động khảo cổ học địa phương cho đến việc tham gia vào việc xây dựng và duy trì bảo tàng cộng đồng.
Ngoài ra, việc tạo ra những chính sách và quy định rõ ràng và hiệu quả trong việc bảo tồn và quản lý di sản văn hóa là cần thiết. Chính phủ và các tổ chức liên quan cần tham gia chặt chẽ trong việc xây dựng và thực thi các quy định này để đảm bảo di sản văn hóa được bảo vệ một cách bền vững và không bị mất mát.
Cuối cùng, việc gắn kết di sản văn hóa với sự phát triển kinh tế và du lịch cũng là một yếu tố quan trọng. Đặc điểm độc đáo và giá trị văn hóa của mỗi địa phương có thể trở thành một nguồn thu hút du khách và tạo ra cơ hội phát triển kinh tế bền vững. Tuy nhiên, cần có một quy hoạch và quản lý cẩn thận để đảm bảo rằng sự phát triển này không gây ảnh hưởng tiêu cực đến di sản văn hóa.
Trên hết, việc bảo tồn và phát triển di sản văn hóa là một công việc đòi hỏi sự đồng lòng và sự cống hiến từ tất cả các bên liên quan. Chỉ khi cộng đồng hiểu và nhận thức được giá trị và ý nghĩa của di sản văn hóa, chúng ta mới có thể xây dựng được một nền tảng vững chắc cho việc bảo tồn và phát triển.
Để tiếp tục công cuộc bảo tồn di sản văn hóa, chúng ta cần tiếp tục thúc đẩy nghiên cứu và khai quật di sản. Sự phối hợp giữa các nhà khảo cổ, các nhà nghiên cứu, và cộng đồng địa phương là vô cùng quan trọng. Việc tiếp tục đào quật và tìm hiểu về di sản văn hóa sẽ mang lại những kiến thức quý báu về quá khứ và giúp chúng ta hiểu rõ hơn về lịch sử và truyền thống của mỗi vùng đất.
Ngoài ra, việc đào tạo và giáo dục cộng đồng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc lan tỏa ý thức bảo tồn di sản văn hóa. Chúng ta cần tạo ra những chương trình giáo dục, hướng dẫn và các hoạt động tương tác giúp người dân hiểu và yêu thương di sản văn hóa của mình. Đồng thời, việc tăng cường ý thức về bảo tồn môi trường và sử dụng bền vững cũng là một phần không thể thiếu trong quá trình này.
Hơn nữa, việc quảng bá và khai thác di sản văn hóa cũng đóng vai trò quan trọng để thu hút du khách và tạo nguồn thu nhập cho cộng đồng địa phương. Tuy nhiên, chúng ta cần xem xét một cách cân nhắc để đảm bảo rằng việc khai thác không gây ảnh hưởng tiêu cực đến di sản văn hóa và môi trường. Quản lý du lịch bền vững và tạo ra các trải nghiệm tương tác với di sản văn hóa là một cách hiệu quả để bảo vệ và phát triển di sản văn hóa.
( Trong bài viết có tham khảo nội dung bài viết của nhà báo TRINH NGUYỄN.)
