Tuyệt Tác Giao Thoa: Chậu Ly Sứ Men Xanh Ngọc Kim Lan Hà Nội Nâng Niu Cành Hồ Điệp Đà Lạt
- Nguyễn Ngọc Phóng
- 1 ngày trước
- 5 phút đọc
Tiếng gọi từ đất, lửa và sương mù
Tôi viết những dòng này khi lò nung vừa tắt lửa, mồ hôi còn lấm tấm trên trán, nhưng lòng thì nhẹ bẫng và sướng rơn. Là một người con sinh ra và lớn lên bên dòng Nhị Hà đỏ nặng phù sa, hít thở bầu không khí đượm mùi đất nung của làng gốm Kim Lan ngàn năm văn hiến, tôi luôn đau đáu một niềm kiêu hãnh. Người ta hay nhắc đến Bát Tràng, nhưng Kim Lan chúng tôi – cái nôi gốm sứ cổ xưa – vẫn âm thầm giữ lửa, giữ nghề với những bí quyết gia truyền độc bản. Hôm nay, tôi muốn kể cho các bạn nghe về một "cuộc hôn phối" đầy nghệ thuật: Chiếc chậu ly sứ men xanh ngọc bích của làng tôi và nàng vương giả chi hoa - Hồ Điệp đến từ xứ sở sương mù Đà Lạt.
Hành trình tạo tác: Hồn cốt gốm sứ Kim Lan
Đất và Lửa: Khởi nguồn của sự trường tồn
Để làm ra một chiếc chậu sứ xứng tầm để "trấn" những cành lan quý, quy trình chọn đất của người Kim Lan chúng tôi khắt khe vô cùng. Đất sét phải được luyện kỹ, lọc bỏ tạp chất cho đến khi mịn màng như lụa, dẻo dai như kẹo kéo. Cái "cốt" gốm phải dày dạn, chắc chắn. Khi gõ tay vào thành chậu chưa nung, tiếng kêu phải đanh và vang, báo hiệu một xương gốm khỏe mạnh, đủ sức chịu đựng sức nóng hàng ngàn độ C trong lò gas quy chuẩn.
Bí mật màu men xanh ngọc - "Ngọc Bích" của làng gốm
Điều làm nên linh hồn của chiếc chậu ly này chính là màu men. Không phải xanh lá cây thường, cũng không phải xanh dương lạnh lẽo. Đó là màu Xanh Ngọc (Celadon) – màu của sự quý phái, màu của nước hồ thu êm ả, và cũng là màu khó chinh phục nhất trong nghề gốm.
Chúng tôi pha chế men từ tro trấu, vôi và những khoáng chất tự nhiên theo công thức cha truyền con nối. Lửa lò phải được điều chỉnh sao cho đạt đến độ "chín" hoàn hảo – khoảng 1250 đến 1280 độ C. Ở nhiệt độ đó, lớp men tan chảy, hòa quyện vào cốt gốm, tạo nên một bề mặt sâu thẳm, bóng mượt nhưng lại có độ trong trẻo như ngọc. Khi ánh sáng chiếu vào, chiếc chậu như tự phát sáng, một màu xanh dịu mắt, sang trọng và đầy bí ẩn.
Dáng hình "Chậu Ly" - Sự kiêu hãnh vươn cao
Tại sao lại là dáng chậu ly (dáng cốc) mà không phải chậu tròn hay chậu vuông? Trong nghệ thuật chơi lan, dáng ly cao chân tượng trưng cho sự tôn vinh. Chân đế vững chãi như bệ phóng, thân chậu vươn lên mềm mại và miệng loe nhẹ nhàng.
Thiết kế này giúp tôn lên vẻ đẹp rủ xuống hoặc vươn cao của cành lan. Hơn nữa, dáng ly giúp chậu thoát nước tốt, rễ lan thoáng khí - điều sống còn với loài hoa khó tính này. Chiếc chậu ly men xanh ngọc Kim Lan không chỉ là vật chứa, nó là một chiếc "ngai vàng" dành riêng cho nữ hoàng của các loài hoa.
Tìm Hiểu thêm các mẫu chậu ly sứ màu men rạn nâu tại đây:
Lan Hồ Điệp Đà Lạt: Nàng thơ từ cao nguyên
Vẻ đẹp kiêu sa của loài hoa vương giả
Nếu gốm Kim Lan là "Phần Xác" vững chãi, thì Lan Hồ Điệp Đà Lạt chính là "Phần Hồn" bay bổng. Đà Lạt, với khí hậu ôn đới quanh năm mát mẻ, là thiên đường của các loài hoa. Lan Hồ Điệp trồng tại Đà Lạt có sự khác biệt rõ rệt so với lan xứ nóng hay lan nhập khẩu kém chất lượng.
Cánh hoa Đà Lạt dày dặn, sờ vào cảm giác mịn như nhung nhưng lại cứng cáp, không dễ dập nát. Màu sắc thì thắm thiết vô cùng: tím đậm đà, trắng tinh khôi, hay vàng rực rỡ... Độ bền của hoa Đà Lạt là một huyền thoại; nếu được chăm sóc tốt trong môi trường thích hợp, hoa có thể tươi tắn suốt 2-3 tháng ròng, băng qua cả mùa Tết Nguyên Đán mà không phai sắc.
Sự tương phản đầy nghệ thuật
Khi đặt cành lan Đà Lạt vào chậu sứ Kim Lan, một sự tương phản diệu kỳ xảy ra:
Sự cứng cáp, bóng bẩy, lạnh lẽo của men sứ đối lập với sự mềm mại, rực rỡ, đầy sức sống của cánh hoa.
Màu xanh ngọc trầm mặc, cổ điển của chậu làm nền tảng để tôn vinh sắc hoa rực rỡ bên trên.
Cốt cách người Tràng An (Hà Nội) lịch lãm gặp gỡ sự phóng khoáng, mộng mơ của đại ngàn Tây Nguyên.
Nghệ thuật trồng và thưởng lãm: Đỉnh cao phong thủy
Kỹ thuật "vào chậu" của người nghệ nhân
Trồng lan vào chậu ly không đơn giản là nhét gốc vào đất. Đó là nghệ thuật sắp đặt. Người thợ gốm chúng tôi thường khuyên người chơi lan sử dụng dớn trắng hoặc vỏ thông nhập khẩu làm giá thể.
Khi trồng vào chậu ly sứ men xanh ngọc, các bầu lan phải được xếp khéo léo sao cho ngồng hoa vươn về phía trước như đàn bướm đang bay lượn (Hồ Điệp nghĩa là bướm). Với dáng chậu ly cao, chúng ta thường cắm hoa theo dáng "thác đổ" hoặc dáng "tầng tháp". Màu xanh ngọc của chậu sẽ làm nổi bật bộ rễ xanh mướt và những chiếc lá to bản, tạo nên một tổng thể hài hòa "Thiên - Địa - Nhân".
Ý nghĩa phong thủy ngày Tết
Trong quan niệm của người Việt, trưng một chậu lan hồ điệp trong chậu sứ men ngọc ngày Tết mang ý nghĩa cực kỳ to lớn:
Chậu men xanh ngọc: Tượng trưng cho hành Mộc và Thủy tương sinh, mang lại sự bình an, tĩnh tại và trí tuệ.
Hoa Lan: Tượng trưng cho sự sung túc, phú quý, sinh sôi nảy nở và nét đẹp hoàn mỹ.
Dáng ly cao: Thể hiện sự thăng tiến, vươn lên trong sự nghiệp và cuộc sống.
Sự kết hợp này đem lại vượng khí cho gia chủ, thu hút tài lộc và xua đuổi tà khí. Đặt một chậu ly lan hồ điệp đại sảnh phòng khách hay bàn làm việc, không gian bỗng chốc bừng sáng, sang trọng gấp bội phần.
Lời kết: Giữ lửa nghề, tôn vinh cái đẹp
Là một nghệ nhân làng Kim Lan, mỗi khi nhìn thấy một chiếc chậu ly men xanh ngọc của mình được ôm ấp những cành lan Đà Lạt tuyệt đẹp, tôi lại thấy ấm lòng. Đó không chỉ là bán được hàng, mà là sự hãnh diện khi sản phẩm thủ công của làng quê mình được góp phần tôn vinh vẻ đẹp của thiên nhiên đất nước.
Sự kết hợp giữa gốm sứ Kim Lan Hà Nội và Lan Hồ Điệp Đà Lạt là minh chứng cho sự giao thoa văn hóa tuyệt vời giữa hai miền Nam - Bắc. Nó nhắc nhở chúng ta rằng: Dù công nghệ có hiện đại đến đâu, những giá trị thủ công, những nét đẹp được kết tinh từ đất, nước, lửa và bàn tay con người vẫn luôn có một chỗ đứng trang trọng, vĩnh cửu trong lòng người thưởng thức.
Nếu bạn đang tìm kiếm một tác phẩm để đời cho không gian sống, hãy thử một lần chạm tay vào lớp men xanh ngọc mát lạnh và ngắm nhìn những cánh bướm hồ điệp rực rỡ. Bạn sẽ thấy cả một bầu trời tâm huyết của chúng tôi trong đó.
