CHẬU SỨ MEN HỎA BIẾN KIM LAN: KHI HỒN ĐẤT GẶP LỬA THIÊNG ĐỂ TÔN VINH VẺ ĐẸP HOA LAN

Chậu sứ men hoả biến kim lan xã Bát tràng cắm lan

Tác giả: Một người thợ gốm hơn 15 năm gắn bó với nghề tại Kim Lan (Bát Tràng)

Tôi sinh ra và lớn lên ở Kim Lan, (một phần của xã Bát Tràng từ năm 2025), Gia Lâm, Hà Nội. Mùi đất sét, mùi men, và cái nóng hầm hập của lò nung đã ngấm vào tôi từ khi còn là một đứa trẻ chạy lon ton ngoài sân. Đến nay, tôi cũng đã có hơn 20 năm tự tay xe vuốt, tráng men, vào lò. Nghề gốm nó vất vả, nhưng cũng "phiêu" lắm, nhất là khi nói về dòng men hỏa biến.

Ship Chậu Sứ Cắm Lan Sang Dalat hasfarm Hà Nội

Hôm nay, tôi muốn chia sẻ với các bạn, đặc biệt là những người yêu hoa lan, về một sản phẩm mà chúng tôi rất tự hào: Chậu sứ men hỏa biến Kim Lan - Bát Tràng để cắm lan.

Từ Đất Sét Thô Sơ Đến Một Chiếc Chậu "Biết Thở"

Nói đến gốm sứ Bát Tràng (bao gồm cả Kim Lan chúng tôi), người ta hay nghĩ đến cái cốt gốm. Đất ở đây, qua bao đời tinh luyện, nó "đanh" và "chín" lắm. Để làm ra một cái chậu trồng lan không chỉ đơn giản là nặn ra một cái hũ có lỗ. Người thợ chúng tôi phải tính toán rất kỹ.

Với hơn 20 năm trong nghề, tôi hiểu rằng người chơi lan họ kỹ tính vô cùng. Cây lan là "vua", là "nữ hoàng", nên cái chậu phải là cái "bệ" xứng tầm.

Độ "thở" của chậu: Chúng tôi nung chậu ở nhiệt độ rất cao, thường là trên 1200 độ C. Ở nhiệt độ này, cốt sứ chín kỹ, bền vĩnh cửu với thời gian, nhưng vẫn giữ được độ xốp vi mô nhất định. Điều này cực kỳ quan trọng, nó giúp chậu "thở", giữ được độ ẩm cần thiết cho rễ lan mà không gây úng.

Hệ thống thoát nước: Đây là "sinh mệnh" của cây lan. Một người thợ lành nghề khi làm chậu lan luôn đặt tâm huyết vào việc thiết kế lỗ thoát nước dưới đáy và xung quanh thành chậu (tùy mẫu). Phải làm sao cho nước tưới vào có thể chảy ra ngay, giữ lại vừa đủ độ ẩm trên giá thể, giúp bộ rễ luôn khô thoáng, tránh tuyệt đối bệnh thối rũ.

"Hỏa Biến" – Ma Thuật Của Lửa Mà Con Người Không Thể Can Thiệp

Nhưng phần tinh túy nhất, làm nên cái "hồn" của chiếc chậu, chính là lớp men hỏa biến.

Nhiều người mới chơi hay nhầm, tưởng chúng tôi vẽ hoa văn lên đó. Xin thưa là không phải. "Hỏa biến" nghĩa là "biến ảo trong lửa". Chúng tôi chỉ phủ một (hoặc vài) lớp men gốc lên sản phẩm. Sau đó, khi đưa vào lò, chính "bà Hỏa" (vị thần Lửa) sẽ quyết định tất cả.

Ở nhiệt độ đỉnh điểm, các oxit kim loại trong men tan chảy, tương tác với nhau, tương tác với môi trường trong lò (thiếu oxy hay đủ oxy). Chúng "chạy" trên bề mặt chậu, tạo ra những vệt màu, những vân loang, những đốm sao... mà không một bàn tay con người nào vẽ được.

Cái nghề của chúng tôi có câu "Nhất phá, nhì nung". Chúng tôi làm ra cái dáng, nhưng chính ngọn lửa mới thổi hồn cho nó. Vì vậy, mỗi chiếc chậu men hỏa biến ra lò là một bản độc nhất vô nhị. Có thể cùng một mẻ, cùng một loại men, nhưng không bao giờ có hai cái chậu giống hệt nhau.

Cái màu của men hỏa biến nó sâu lắm. Nó là màu xanh rêu của đá, màu xanh biển thẳm, màu đỏ của đồng, màu vàng của đất... Nó không phải là một màu công nghiệp phẳng lì, mà là một vũ điệu của màu sắc.

Tại Sao Chậu Hỏa Biến Lại Hợp Với Hoa Lan?

Là một người thợ gốm, tôi cũng là một người yêu cây. Tôi nhận thấy, những giò lan quý (như phi điệp, hồ điệp, đai châu...) khi được đặt vào chậu men hỏa biến, vẻ đẹp của chúng được nhân lên bội phần.

Sự tôn vinh: Vẻ đẹp của hoa lan là vẻ đẹp tinh tế, thanh cao. Cái chậu hỏa biến với màu sắc trầm, sâu và đầy ngẫu hứng của tự nhiên chính là cái nền hoàn hảo để làm nổi bật sự kiêu sa của đóa hoa. Nó không tranh chấp, mà nó tôn vinh.

Sự bền bỉ: Chơi lan là chơi cả đời. Một cái chậu sứ nung kỹ có thể để ngoài trời mưa nắng hàng chục năm không phai màu, không mục vỡ như chậu nhựa hay chậu gỗ.

Sự cân bằng Âm - Dương: Nếu cây lan đại diện cho "Mộc" (sự sống, sự mềm mại), thì cái chậu gốm sứ (làm từ "Thổ", nung trong "Hỏa") mang đến sự vững chãi, cân bằng.

Mỗi khi xuất lò một mẻ chậu hỏa biến, nhìn những vân men chảy đẹp mắt, lòng tôi lại thấy vui. Vui vì cái nghề của cha ông mình vẫn còn đó, và vui vì biết rằng, ở đâu đó, sẽ có một người chơi lan sành điệu chọn chiếc chậu này để gửi gắm cây lan quý của họ.

Cầm một cái chậu men hỏa biến Kim Lan - Bát Tràng trên tay, bạn không chỉ cầm một vật dụng làm vườn. Bạn đang cầm cả cái tâm huyết của người thợ, cái tinh túy của đất, và sự kỳ diệu của lửa.